Doğal kaynakların keşfi için gereken teknolojiler, keşif için gereken süreleri giderek azaltıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamalarına göre ülke tarihinin en büyük doğalgaz rezervi keşfedildi. Keşfin arkasında ise 2018’den bu yana Türkiye’nin kullandığı Fatih sondaj gemisi bulunuyor.

Haziran 2020’de Karadeniz’deki Tuna-1 kuyusunda göreve başlayan Fatih sondaj gemisi, aslında daha önce Akdeniz’de de keşif çalışmaları için kullanıldı. Gemi Türkiye adına göreve başlamadan önce ise Deepsea Metro-2 adı ile görev yapıyordu. Türkiye ise gemiyi satın aldıktan sonra Fatih adını vererek Mavi Vatan sınırları içerisinde doğalgaz sondaj çalışmaları için kullanmaya başladı. Şimdi gelin Fatih sondaj gemisinin sahip olduğu teknolojilere yakından bakalım.

Türkiye’nin ilk sondaj gemisi Fatih’in geçmişi:

• İlk adı: Deepsea Metro-II
• Üretici: Hyundai Ağır Sanayi Şirketi, Güney Kore
• Denize indirilme tarihi: 25 Kasım 2011
• Çalıştığı ülkeler: 
  • Bermuda, Birleşik Krallık (2011 – 2016)
  • Marshall Adaları (2016 – 2018)
  • Türkiye (2018 – Günümüz)
• Sahibi:
  • Chloe Marine, Bermuda (2011 – 2016)
  • Chalfont Shipping, Norveç (2016 – 2018)
  • Türkiye Petroller A. O., Türkiye (2018 – Günümüz)
• İşletmeci:
  • Norveç şirketi (2011 – 2018)
  • Türkiye Petroller A. O. (2018 – Günümüz)

Fatih sondaj gemisi, Birleşik Krallık’a bağlı küçük ülkelerden olan Bermuda’daki Chloe Marine isimli şirketin 860 milyon dolarlık finansmanı ile Güney Koreli Hyundai tarafından üretildi. Chloe Marine’nin sahibi olan Deep Sea Metro Ltd. isimli şirketti, bu nedenle gemiye de şirketin adı verildi. Geminin işletmesinden ise Deep Sea Metro isimli şirkete bağlı olan Norveçli Odfjell Drilling sorumlu oldu.

Gemi ilk görevini; Güney Afrika’nın başkenti Cape Town’da yapılan modifikasyonların ardından, Petrobras isimli petrol şirketi adına Brezilya’da gerçekleştirdi. 2012’de başlayan 3 yıllık bu sözleşmenin bedeli 531 milyon dolardı. 2015’te yaşanan petrol krizi nedeniyle gemi çalışmalarını durdurmak zorunda kaldı ve limana çekildi. 2016’da ise 210 milyon dolara Norveçli Chalfort Shipping tarafından satın alındı ve aktif olarak kullanılmaya başlandı.

Türkiye Petrolleri ise 2018’de 262,5 milyon dolar karşılığında gemiyi satın aldı, işletme hakkını kendinde tuttu. Ardından gemiye ‘Fatih’ adı verildi, Türkiye adına ilk görevine Akdeniz sularında çıktı. Haziran 2020’de ise Karadeniz’de araştırmalar yürütülen Tuna-1 kuyusunda göreve başladı.

Fatih sondaj gemisi hakkında temel bilgiler:

• Uzunluk: 229 metre
• Genişlik: 36 metre
• Draft (Geminin su altında kalan bölümü): 15,5 metre
• Sondaj kule yüksekliği: 64 metre
• Sondaj derinliği: 12 bin 120 metre
• Ortalama Hızı: Saatte 8 deniz mili (14,8 km/sa)
• Brüt tonaj: 51 bin 283 gros ton
• Yük taşıma kapasitesi: 34 bin 256 ton (metrik ton, detveyt)

Sondaj gemileri arasında en ileri nesil olarak bilinen 6. nesil bir gemi olduğu söylenen Fatih, aslında ilk üretildiği teknolojilere sahip değil. Daha sonra güncelleme alan geminin teknik aksamları yenilendi. Yapılan teknik iyileştirmelerden önce Fatih gemisi dünyanın en yüksek teknolojiye sahip 16. gemisiydi. İyileştirmelerin ardından 5. sıraya yükseldi. Sondaj derinliği ise dünya denizlerindeki en derin çukurun tabanına kadar ulaşacak şekilde geliştirilmiş durumda.

Fatih sondaj gemisinin diğer özellikleri:

• 11 kilometre derinliğe sahip Mariana Çukuru’nda bile sondaj yapabilir,
• 6 metre yükseklikte dalgalarda sabit kalabilir,
• 64 metrelik sondaj kulesinin uzunluğu Galata Kulesine yakındır,
• Taşımadan görevli 2 sondaj kulesi ise toplam 30 tanka eşdeğer ağırlığı kaldırabilir.

Fatih gemisinin sahip olduğu ve kamuoyuna açıklanan özellikler şimdilik bunlarla sınırlı. Yakında Akdeniz’de görev yapan Oruç Reis gemisi de dahil olmak üzere, denizlerimizde enerji kaynaklarını keşfetmek için çalışan gemileri sizlere aktarmaya devam edeceğiz.